કોવિડ-19 તમારા ફેફસાંની કામ કરવાની ક્ષમતાને અસર કરે છે અને તે તમારા સૌથી સરળ કાર્ય એટલે કે શ્વાસ લેવાની સરળ પ્રક્રિયાને પણ મુશ્કેલ બનાવી શકે છે. આ દિવસોમાં એટલે કે કોરોના સમયગાળા દરમિયાન, ઘણા લોકો કોવિડ -19 થી સ્વસ્થ થયા પછી પણ શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, કસરત કરવાની ક્ષમતાના અભાવની સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહ્યા છે. ખોટા શ્વાસ લેવાને કારણે આપણા શરીરના દરેક કામમાં તકલીફ થાય છે અને તમે માત્ર તણાવને દૂર કરવામાં નિષ્ફળ જાવ છો પરંતુ તમે ચિંતાથી પણ પીડાય છો.
પ્રાણાયામ તમને તમારા શ્વાસને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે, જે તમારા શારીરિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં પણ મદદ કરે છે, અને આ યોગ આસન તમારા ફેફસાના કાર્યને નિયંત્રિત કરે છે, બ્લડ પ્રેશર અને મગજના કાર્યને નિયંત્રિત કરે છે. કેટલાક અભ્યાસો સૂચવે છે કે પ્રાણાયામ તમારા શરીરને આરામ આપે છે અને તમારા મનને ઉત્તેજન આપે છે. ચાલો જાણીએ આવા ત્રણ પ્રકારના પ્રાણાયામ, જે તમારા શરીરને સ્વસ્થ રાખે છે.
1-ભસ્ત્રિકા પ્રાણાયામ
ભસ્ત્રિકા એટલે મોટેથી બૂમો પાડવી અને પ્રાણાયામ એટલે શ્વાસ લેવાની ટેકનિક. આ પ્રાણાયામની પ્રેક્ટિસ કરતી વખતે, તમારા શ્વાસનો અવાજ એવો થવો જોઈએ કે જાણે તમે કોઈ મંત્રનો ઉચ્ચાર કરી રહ્યાં હોવ. ભસ્ત્રિકા તમારા શરીરની ક્ષમતાના નિર્માણમાં મદદ કરે છે.
આ કસરત કેવી રીતે કરવી
- શ્વાસ લો અને તમારા ફેફસાંમાં હવા ભરો અને શ્વાસ બહાર કાઢતા જ બધી હવા બહાર કાઢો.
- શ્વાસ અંદર અને બહાર લો. આ એક સમયે એક કરો. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે 4 વખત શ્વાસ લો છો, તો તમારે 4 વખત શ્વાસ છોડવો પડશે.
2. ભ્રમરી પ્રાણાયામ
ભ્રમરી પ્રાણાયામ શબ્દ “ભમર” પરથી આવ્યો છે જેનો અર્થ થાય છે ભમર. પ્રાણાયામ એટલે શ્વાસ લેવાની તકનીક. તમે તેને ‘Be Breath’ પણ કહી શકો છો. ભ્રમરી માત્ર થાક અને માનસિક તણાવને ઓછો કરે છે અને આ ટેકનિકમાં શ્વાસ છોડતી વખતે મધમાખી જેવો અવાજ આવે છે, જેને ભ્રમરી પ્રાણાયામ કહેવામાં આવે છે.
કરવાની રીત
- તમારા અંગૂઠાને તમારા કાનની ઉપરની ત્વચા પર મૂકો અને તમારી તર્જનીને તમારા કપાળ પર રાખો. હવે વચ્ચેની આંગળીને મેડિકલ કેન્થસ પર રાખો અને રિંગ આંગળીને તમારા નાક પર રાખો.
- શ્વાસ લો અને બહાર કાઢો અને આ કરતી વખતે મધમાખીનો અવાજ આવવો જોઈએ.
- તમારું મોં બંધ રાખો અને કંપન અનુભવો.
3- અનુલોમ વિલોમ
અનુલોમ વિલોમ પણ પ્રાણાયામની એક ટેકનિક છે. સંસ્કૃત ભાષામાં ‘અનુલોમા’ શબ્દનો અર્થ થાય છે ‘કુદરતી ક્રમ’ અને ‘વિલોમા’નો અર્થ થાય છે ‘વિરુદ્ધ હોવું’. અનુલોમ વિલોમ પ્રાણાયામ તમને હતાશા, તણાવ અને ચિંતામાંથી રાહત મેળવવામાં મદદ કરે છે અને તેનો નિયમિત અભ્યાસ તમારા એકંદર સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે.
તે કરવાની રીત
- ધીમેધીમે જમણા નસકોરાને બંધ કરો અને બીજા નસકોરા વડે શ્વાસ લો.
- તમારા ડાબા છિદ્રમાંથી શ્વાસ લો અને તમારા જમણા છિદ્રમાંથી શ્વાસ બહાર કાઢો.
- આ પ્રક્રિયાનું પુનરાવર્તન કરો.
(જાહેર ચેતવણી : આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી માહિતીના હેતુ માટે લખવામાં આવી છે. મૌખિક સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત કંઈપણ અનુસરતા પહેલા કૃપા કરીને નિષ્ણાતની સલાહ લો.)
