સપનાનો આપણા જીવન સાથે ઊંડો સંબંધ છે. સપના શા માટે આવે છે, વાસ્તવિક જીવન સાથે તેનો શું સંબંધ છે, શું સપના વાસ્તવિકતાનું પ્રતિબિંબ છે, શું સપના જીવનને અસર કરે છે, આવા ઘણા પ્રશ્નો છે જે બંધ પાંપણો પાછળ આ રોમાંચક વિશ્વ સાથે સંકળાયેલા છે. આ સપનાની દુનિયાના રહસ્યની સદીઓથી તપાસ થઈ રહી છે.
પરંતુ અનેક સંશોધનો અને શોધો છતાં આજે પણ સપનાની આ માયાવી દુનિયા એક રહસ્ય બનીને રહી ગઈ છે.આજે અમે તમને સપના આવવાના કેટલાક એવા કારણ વિશે જણાવીશું તે તમને હકિકતથી માહિતગાર કરશે.
સપના શું છે ?
આધુનિક મનોવૈજ્ઞાનિકોના મતે, સૂતી વખતે ચેતનાના અનુભવોને સ્વપ્ન કહેવામાં આવે છે. સપનાના અનુભવની સરખામણી મૃગજળના અનુભવો સાથે કરવામાં આવી છે. તે માણસ અને જીવંત પ્રાણીઓની ઊંઘમાં એક પ્રકારનો આભાસ છે, સ્વપ્ન અવસ્થામાં અનુભવ કરનારા 99.9% લોકોને ખબર નથી હોતી કે તેઓ સ્વપ્ન જોઈ રહ્યા છે, પરંતુ આ દુનિયામાં કેટલાક બુદ્ધિશાળી લોકો છે જેનું મન ક્ષમતા કરતા વધારે વિચારવા લાગે છે, જે સ્વપ્નમાં પણ પોતાને ઓળખી લે છે. એક પ્રયોગ દરમિયાન કેટલાક વૈજ્ઞાનિકોએ એવું પણ માન્યું કે આ શક્ય છે, પરંતુ જ્યારે તેઓ સ્વપ્નમાં પોતાની જાતને ઓળખે છે, ત્યારે તે સ્વપ્નમાંથી બહાર આવવું ખૂબ જ મુશ્કેલ બની જાય છે અને આનાથી નબળા મનની વ્યક્તિ કોમામાં જવાની શક્યતાઓ વધી જાય છે. વ્યક્તિ સાથે કોઈ ચમત્કારથી ઓછું નથી. સ્વપ્નની ઘટનાઓ વર્તમાન સમયની છે. દિવાસ્વપ્નની ઘટનાઓ ભૂતકાળ અને ભવિષ્ય સાથે સંબંધિત છે.
સપનાનું વૈજ્ઞાનિક કારણ
સામાન્ય રીતે 8 કલાકની ઊંઘમાં ચાર તબક્કાઓ હોય છે, દરેક તબક્કામાં આપણી આંખો 1/2 કલાકની હલનચલન કરે છે, જેને રેપિડ આઇ મૂવમેન્ટ સ્લીપ કહેવામાં આવે છે, આ મૂવમેન્ટ સાથે આપણા મગજમાં આલ્ફા અને ગામા તરંગો નિકળે છે, જેના કારણે સપના આવે છે, દરમિયાન દરેક તબક્કાના 1/2 (દોઢ) કલાક, આપણી આંખોની ગતિ સમાપ્ત થાય છે, ઊંઘની આ અવસ્થાને નોન-રેપિડ આઇ મૂવમેન્ટ સ્લીપ કહેવામાં આવે છે, આ ઊંઘની અવસ્થામાં ડેલ્ટા વેવ નીકળે છે, આ છે ગાઢ અવસ્થા. ઊંઘ, આ સ્થિતિમાં સપના આવતા નથી.
સપનાનું મનોવિજ્ઞાન
સપના જોવાનું કારણ આપણું દુ:ખ, સુખ તેમજ સારા કે ખરાબ અનુભવો છે, જે આપણી સ્મૃતિમાં સમાઈ જાય છે. આપણું શરીર ભૂખ્યું કે તરસ્યું હોય, રોગગ્રસ્ત હોય અથવા ખૂબ સારું સ્વાસ્થ્ય હોય વગેરેને લીધે કરેલા વિચારોને કારણે પણ સપનાં દેખાય છે. આપણે જે પ્રકારનું ભોજન ખાધું છે તેનો સંબંધ પણ સપના સાથે છે. મનોવિજ્ઞાન અને આયુર્વેદથી વિપરીત, સપનાનું ફળ જ્યોતિષશાસ્ત્રમાં કહેવામાં ભવિષ્ય અને ભુતકાળને જોડીને કહેવામાં આવ્યું છે, નીચેના મુદ્દાઓ દ્વારા અમે તમને સપનાની મનોવિજ્ઞાન સમજાવશું.
સપના આ કારણોસર દેખાય છે
1. દ્રષ્ટિ- જાગવાની અવસ્થામાં જે દેખાય છે તે સ્વપ્નમાં જોવું.
2. શ્રુતા- સ્વપ્નમાં સૂતા પહેલા સાંભળેલી વસ્તુઓ જોવી.
3. અનુભૂતા – જાગતી વખતે જે અનુભવ્યું છે તે જોવું.
4. પ્રાર્થિત- સ્વપ્નમાં જાગ્રત અવસ્થામાં પ્રાર્થનાની ઈચ્છા જોવી.
5. દોષજન્ય- વાત, પિત્ત વગેરેના દૂષણને કારણે સ્વપ્ન જોવું.
6. ભાવિક – ભવિષ્યમાં શું થવાનું છે તે જોવા માટે.
જાગૃત અવસ્થામાં મગજ સતત વિચારવાનું કામ કરે છે જેને કારણે ઉપર જણાવેલી અવસ્થાઓમાં મગજએ કરેલા વિચારો સંચીત થાય છે જેને કારણે ઉંઘની અવસ્થામાં સપના આવે છે.
(નોંધઃ આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી સામાન્ય ધારણાઓ પર આધારિત છે. અમે આની પુષ્ટિ કરતા નથી. નિષ્ણાતની સલાહ લીધા પછી જ આને અનુસરો.)
