સિંચાઈ એ દેશમાં મોટી સમસ્યા છે. યોગ્ય સમયે સિંચાઈ ન મળવાને કારણે ખેડૂતોને ખેતીમાં અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે, જેના કારણે તેમની ઉપજને અસર થાય છે. પરંતુ કૃષિ વૈજ્ઞાનિકોએ ખેતરોમાં સિંચાઈ કરવા માટે એક અનોખી યુક્તિ શોધી કાઢી છે. જેનું નામ હાઈડ્રોજેલ છે. તેની વિશેષતા એ છે કે એકવાર તેને ખેતરમાં મુકવામાં આવે તો ખેડૂતોને આખા વર્ષ દરમિયાન સૂકી મોસમમાં ખેતી કરવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડતો નથી. આ સિવાય આ ટેકનિકની કોઈ આડ અસર નથી. તેથી આ ટેક્નોલોજી ખેડૂતો માટે ગેમ ચેન્જર સાબિત થઈ શકે છે.
ઈન્ડિયન નેશનલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ રેઝિન એન્ડ ગમ, રાંચી, ઝારખંડ ખાતે હાઈડ્રોજેલ ટેક્નોલોજી પણ વિકસાવવામાં આવી છે. અહીં વિકસિત હાઈડ્રોજલની વિશેષતા એ છે કે તે અર્ધ-કૃત્રિમ છે અને નિશ્ચિત સમય પછી જમીનમાં ભળી જાય છે, પરંતુ તેની ગુણવત્તા અથવા ઉત્પાદકતાને અસર કરતું નથી. તેથી, ખેડૂતો અહીં વિકસિત હાઈડ્રોજેલ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરી શકે છે અને સૂકા મોસમમાં પણ ખેતરોમાં આરામથી સિંચાઈ કરી શકે છે. તેનો ઉપયોગ કરવાની રીત પણ ખૂબ જ સરળ છે. તેમજ તે લાંબા સમય સુધી ચાલે છે.
હાઈડ્રોજેલ ટેકનોલોજી શું છે
ગવારમાંથી બનતા ગમમાં જબરદસ્ત પાણી ધારણ (Water holding Capacity) કરવાની ક્ષમતા હોય છે. આ ગમના પાવડરનો ઉપયોગ હાઈડ્રોજેલ ટેક્નોલોજી માટે થાય છે. તેને ખેતરમાં મૂક્યા પછી તે એક વર્ષ સુધી ખેતરમાં રહે છે, જો કે ધીમે ધીમે તેની પાણી રાખવાની ક્ષમતા ઘટતી જાય છે. ત્યારબાદ તે જમીનમાં ભળી જાય છે. હકીકતમાં જ્યારે વરસાદની મોસમમાં વરસાદ પડે છે, ત્યારે હાઈડ્રોજેલમાં ઉપયોગમાં લેવાતો પાવડર પાણીને શોષી લે છે.
પાણીને શોષ્યા પછી પાણી જમીનમાં જતું નથી. આ પછી, જ્યારે વરસાદ સમાપ્ત થાય છે, ત્યારે આ પાવડરમાં હાજર ભેજ ખેતરમાંથી ખેતરમાં સિંચાઈ જાય છે. આ પછી જ્યારે તે ભેજ સમાપ્ત થાય છે, પછી તે ફરીથી સુકાઈ જાય છે, ત્યારબાદ જ્યારે ફરીથી વરસાદ પડે છે ત્યારે તે ભેજ લઈ લે છે.
તેનો ઉપયોગ કેવી રીતે થાય છે
આ ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવા માંગતા ખેડૂતોએ પહેલા ખેતરમાં સારી રીતે ખેડાણ કરાવવું પડે છે, ત્યારબાદ એકર દીઠ એકથી ચાર કિલોગ્રામ હાઈડ્રોજેલનો ખેતરમાં છંટકાવ કરવામાં આવે છે. પછી તેમાં પાક રોપણી કરી શકાય છે. આ ઉપરાંત બાગાયતી ખેતીમાં છોડના મૂળ પાસે હળવો ખાડો બનાવી હાઈડ્રોજેલ નાખી શકાય છે. અહીં પણ હાઈડ્રોજેલ દુષ્કાળ દરમિયાન પાણીને શોષવાની અને ભેજ છોડવાની પદ્ધતિ પર કામ કરે છે.
બિયારણની દુકાન ઉપરાંત ખેડૂતો તેને ઓનલાઈન ઓર્ડર કરીને પણ મંગાવી શકે છે. આઈઆઈએનઆરજી (IINRG)ના વૈજ્ઞાનિક ડૉ. નંદકિશોર થોમ્બરે કહે છે કે આ ટેકનિક દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તારોના ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. આનો ઉપયોગ કરીને ખેડૂતો આરામથી પાક લઈ શકે છે.
