ભારતમાં દિવાળી (દિવાળી 2021) જોવા મળી રહી છે. દરેક જગ્યાએ દિવાળીની તૈયારી તેના અંતિમ તબક્કામાં છે. બજારની સુંદરતા હોય કે ઘરની સ્વચ્છતા, દિવાળીની તૈયારીઓ લગભગ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. ભારતમાં દિવાળી નજીક આવતાની સાથે જ અખબારોથી લઈને ટીવી સુધી ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ શરૂ થઈ જાય છે. પર્યાવરણ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે ફટાકડાના ધુમાડાને કારણે પ્રકૃતિ પર ખૂબ જ ખરાબ અસર પડે છે.
દરમિયાન, આજે અમે તમને ફટાકડાનો ઈતિહાસ જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ. છેવટે, ફટાકડાની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ અને તે સૌપ્રથમ ક્યાં બનાવવામાં આવી? છેવટે, ફટાકડાની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ અને તે સૌપ્રથમ ક્યાં બનાવવામાં આવી? આ સિવાય ફટાકડા ભારતમાં પહેલીવાર ક્યારે પહોંચ્યા? આજે તમને આ બધું ખબર પડશે.
ભારત સિવાય સમગ્ર વિશ્વમાં ફટાકડાને ખુશીની ઉજવણીનો એક માર્ગ માનવામાં આવે છે. વિદેશોમાં પણ નવા વર્ષથી લઈને અનેક મહત્વના કાર્યક્રમોમાં આતશબાજી જોરશોરથી કરવામાં આવે છે. ભારતમાં લગ્ન પ્રસંગે પણ પુષ્કળ ફટાકડા ફોડવામાં આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે તે ખરેખર કેવી રીતે શરૂ થયું?
ફટાકડાની ઉત્પત્તિ વિશે ઘણી પ્રખ્યાત વાર્તાઓ છે. પરંતુ ઇતિહાસમાં મોટાભાગના લોકો સહમત છે કે તે છઠ્ઠી સદી દરમિયાન ચીનમાં શરૂ થયું હતું. તેની સાથે ઘણી રસપ્રદ વાર્તા જોડાયેલ છે.
એવું કહેવાય છે કે ફટાકડાની શોધ ભૂલથી થઈ હતી. ત્યાં રસોઇ બનાવતા રસોઈયાએ રસોઈ બનાવતી વખતે અકસ્માતે સોલ્ટપીટર, જે પોટેશિયમ નાઇટ્રેટ તરીકે પણ ઓળખાય છે, આગમાં ફેંકી દીધું હતું. આ પછી, તેમાંથી રંગીન જ્વાળાઓ નીકળી.
રસોઈયાએ આગમાં કોલસો અને સલ્ફર પાવડર નાખ્યો ત્યારે ખૂબ જોરથી વિસ્ફોટ થયો. આ રીતે ગનપાઉડરની શોધ થઈ અને પછી તેને ફટાકડામાં ભરીને શરૂ કરવામાં આવી.
જો કે, કેટલાક લોકોનું કહેવું છે કે ફટાકડા આ રીતે શરૂ થયા, તે માત્ર રસોઈયા નહીં પણ ચીની સૈનિક હતા. જેમણે આ ગનપાઉડરનું મિશ્રણ વાંસમાં ભરીને ફટાકડા બનાવ્યા હતા. આ પુષ્ટિ કરે છે કે ફટાકડા ખરેખર ચીનમાં બનેલા છે.
જો આપણે ભારતની વાત કરીએ તો પંજાબ યુનિવર્સિટીના ઈતિહાસના પ્રોફેસર રાજીવ લોચનએ જણાવ્યું કે ભારતમાં તેની શરૂઆત 15મી સદીમાં થઈ છે. ઘણી પેઇન્ટિંગ્સમાં લોકો ફટાકડા બનાવતા જોવા મળ્યા છે.
ભારતના ઈતિહાસમાં પણ લગ્નમાં ફટાકડાનો ઉપયોગ થતો હતો. આ સિવાય યુદ્ધમાં ગનપાઉડરનો પણ ઉપયોગ થતો હતો. તેના અવાજથી દુશ્મનો ભગાડી ગયા. તે જ સમયે, ચેન્નઈથી પાંચસો કિલોમીટરના અંતરે આવેલા શિવકાશીમાં સૌથી વધુ ફટાકડાનું ઉત્પાદન થાય છે.
એવું કહેવાય છે કે દેશના એંસી ટકા ફટાકડા શિવકાશીમાં બનાવવામાં આવે છે. એક સમયે અહીં ફટાકડાની નાની ફેક્ટરી હતી. હવે તે પૂરતું મોટું છે.
